Γεωξύστες στον Ελαιώνα

Στο τελευταίο τεύχος, 22ο, του highlights υπήρχε ένα ενδιαφέρον άρθρο για την ανέγερση ουρανοξυστών στον Ελαιώνα, πρόταση του αρχιτέκτονα Μ. Αναστασάκη, συνοδευόμενο από την μακέτα των προτεινόμενων τρίδυμων ουρανοξυστών και ερμηνευτικά σχέδια της κατασκευής τους. Η μακέτα-σεληνιακό τοπίο ήταν εντυπωσιακά εφιαλτική: Τρεις θεόρατοι ανισοϋψείς ουρανοξύστες, σε σχήμα φύλλου ελιάς ο καθένας, μερικά στρέμματα γης γύρω τους με κάποια ελαιόδεντρα, άλλα λίγα ελαιόδεντρα ουρανοκατέβατα στους εξώστες των ουρανοξυστών εν είδει οικολογικής ευπρέπειας, κι όλα αυτά περικυκλωμένα από χαμηλά κτήρια, χωρίς δρόμους ανάμεσά τους. Κάποιος αστειεύεται, προφανώς: ή ο συντάκτης του ένθερμου άρθρου ή ο αρχιτέκτονας ή εγώ που μένω στο Αιγάλεω, περνάω κάθε μέρα από ‘κει, απ’ την Ιερά Οδό, και βλέπω και επισκέπτομαι τον Ελαιώνα. Νομιμοποιούμαι συνεπώς ν’ αναρωτηθώ αν ο αρχιτέκτονας ή ο αρθρογράφος έχουν περάσει ή επισκεφθεί ποτέ τον Ελαιώνα ή τον είδαν μόνο σε τοπογραφικά σχέδια. Γιατί αν είχαν πάει, κι αν είχαν δει με τα μάτια τους τον Ελαιώνα και τον είχαν περπατήσει, κι αν είχαν διασχίσει την Ιερά οδό και προς τις δύο κατευθύνσεις της, θα ένοιωθαν μερικά πολύ απλά πράγματα, π.χ., ότι ο Ελαιώνας με τα 9.500 στρέμματα, με όρια την Καβάλας, τον Κηφισό, την Πέτρου Ράλλη και την Σπύρου Πάτση, διαμοιρασμένος σε πέντε δήμους, αποτελεί την έσχατη ανάσα πράσινου για το κέντρο της Αθήνας και τα δυτικά προάστια που υποφέρουν από τόσες βαριές χρήσεις και βιομηχανίες και η προσθήκη νέων πολυποίκιλων χρήσεων θα επιβαρύνει ακόμα περισσότερο την κατάσταση.


Κυρίως όμως θα ‘ξεραν ότι επειδή ακριβώς δεν έχει κτιστεί ο, αφημένος στην τύχη του, Ελαιώνας, η Ακρόπολη είναι ορατή από πάρα πολλά σημεία και από όλους σχεδόν τους δρόμους των δυτικών προαστίων, κι έτσι δεν θα πρότειναν ουρανοξύστες που θα κρύψουν την Ακρόπολη, υποχρεώνοντάς μας να βλέπουμε γυάλινους και τσιμεντένιους δεινόσαυρους και όχι ό,τι έχει προκρίνει η Ιστορία, η φύση κι η μορφολογία του εδάφους, δεινόσαυρους που θα ανταγωνίζονται, ως κατασκευαστικοί όγκοι, την Ακρόπολη, πράγμα που θα συμβεί και με τις άλλες επικείμενες χρήσεις στον Ελαιώνα, όπως η ανέγερση του γηπέδου-τέρατος, καλύψεως 145 στρεμμάτων, της εταιρείας του Παναθηναϊκού και οι παρεπόμενες επιβαρύνσεις που αυτό θα επιφέρει.
Δεν είμαι ούτε παριστάνω τον πολεοδόμο ή τον αρχιτέκτονα, όποιος όμως ενδιαφέρεται για το skyline (sic) της Αθήνας οφείλει να σκεφτεί ότι ουρανοξύστες πρέπει να ανεγερθούν σε σημεία που δεν θα κρύβουν ούτε την Ακρόπολη ούτε την θέα προς την θάλασσα, αλλά ότι πρέπει να στεφανώνουν την πόλη κτισμένοι (εφ’ όσον είναι απαραίτητο) περιμετρικά, στις παρυφές των βουνών, χωρίς να κρύβουν ούτε την θέα προς τα βουνά, αλλά να ξεφυτρώνουν μέσα σ’ αυτά. Η Αττική είναι λεκανοπέδιο, κι η μορφολογία της υποδεικνύει και την οικοδομική φιλοσοφία της: Θέα απ’ όλα τα σημεία προς όλα τα σημεία. Ο Χένρυ Μίλερ γράφει στον «Κολοσσό του Μαρουσιού» πως έπινε νερό στα καφενεία του Ζαππείου κι έβλεπε να λαμπυρίζει η θάλασσα του Φαλήρου. Πολλοί ενέσκηψαν από τότε, άλλοι με αξίνες, άλλοι με μυστριά, κανείς όμως με στοιχειώδη έστω γνώση Ιστορίας. Ο Ελαιώνας είναι η φυσική προέκταση του Κεραμικού και της υποβαθμισμένης ομώνυμης συνοικίας, του Δημοσίου Σήματος (νεκροταφείου) της αρχαίας Αθήνας, του περιβάλλοντος χώρου της Ακρόπολης, τον διασχίζει η Ιερά Οδός, που ήταν γεμάτη από μνημεία και μαυσωλεία, τον διέσχιζε ο ποταμός Κηφισός, τέως θεός, νυν λεωφόρος, την βασική κοίτη του οποίου μπάζωσε ο Μεταξάς κι έστρεψε την ροή του στον παραπόταμό του που πέρναγε απ’ το Αιγάλεω και μπαζώθηκε κι αυτός κι έγινε η σημερινή ταχείας κυκλοφορίας λεωφόρος, και έβαινε (ο Κηφισός) παράλληλα προς τον Ηριδανό και τον Ιλισό και εξέβαλλαν όλοι στο Φάληρο. Κάπως έτσι ήταν ο Ελαιώνας, “ποτάμια και χρυσές εληές”, ένα τμήμα του οποίου διασώζεται αυτούσιο στα όρια του Αιγάλεω, και στον Ελαιώνα, το 267 μΧ, δόθηκε η τελευταία νικηφόρα μάχη των Αθηναίων (και των Ελλήνων γενικότερα) όταν με αρχηγό τον Δέξιππο εκδίωξαν τους Γότθους που είχαν κυριεύσει την Αθήνα: «…Αίνος Δεξίππω δώκεν εφ’ ιστορίη….» κατά το σχετικό ψήφισμα του αρχαίου δήμου Αθηναίων.
Συμφωνώ ότι είναι απόλυτη ανάγκη η απόλυτη αξιοποίηση του Ελαιώνα, δηλαδή η μη εκσυγχρονιστική αξιοποίησή του. Να ξαναγίνει Ελαιώνας ο ελαιώνας, να δημιουργηθούν χώροι πράσινου, να απομακρύνουν όλες τις επιβαρυντικές χρήσεις, τα εργοστάσια και το γκαράζ απορριμματοφόρων του δήμου Αθηναίων, στα όρια του δήμου Αιγάλεω μάλιστα, πάνω στην Ιερά οδό, κι ας μην του φορτώσουν σαν να ‘ταν σκουπιδότοπος όσες χρήσεις θέλει να ξεφορτωθεί η βόρεια Αθήνα (γήπεδα, σταθμούς μεταφόρτωσης απορριμμάτων κλπ). Το μόνο που πρέπει να γίνει εκεί, σε χαμηλά κτήρια, είναι η καινούργια Εθνική βιβλιοθήκη, την οποία δεν θέλει κανείς γι’ αυτό και κανείς δεν μιλάει για την ανάγκη δημιουργίας της. Δεν είμαστε οι τελευταίοι κάτοικοι της Αθήνας, θα ΄ρθουν κι άλλοι μετά από μας. Αφήστε μας λοιπόν να βλέπουμε . Σεβαστείτε και σώστε τον ελαιώνα, φίλοι αρχιτέκτονες πολεοδόμοι μηχανικοί επιχειρηματίες πολιτικοί κ.α. μόνο έτσι θα κατακτήσετε υπόληψη και υστεροφημία.